Wanneer je op de eerste zaterdagavond van oktober om even voor acht het plein van Aqua Viva betreedt, word je verwelkomd door de klanken van harmonie Tarcisius. Zij luiden de jaarlijkse Nacht van de Ommetjes in.
Als alle deelnemers zich onder de bogen verzameld hebben, trappen we uiteraard af met de Brakkensteinmars. De mars kent een vrij lang intro en het is altijd fijn als de harmonie aangeeft wanneer wij als ‘koor’ in kunnen vallen 😉.
Deze 5 oktober neemt de Nacht van het Ommetje ons mee in het thema wijkwater.
Stefan Daamen van de organisatie van 'de Nacht' in Brakkenstein kondigt als eerste spreker pater Bentvelzen aan. Hij is een van de bewoners van Aqua Viva en die naam, daar willen we op deze avond natuurlijk meer van weten.
De pater vertelt over het huis - zoals hij het gebouw noemt - dat een kleine tien jaar geleden in de wijk verrees. Aqua Viva: levenswater. Pater Bentvelzen legt uit dat de naam verwijst naar het verhaal uit de Bijbel waarin Jezus een Samaritaanse vrouw om water vraagt (Johannes 4:7-29 BB). Met zo’n naam ontkom je er niet aan om water zichtbaar te maken. Bij Aqua Viva is dat gebeurd in de vorm van een kleine fontein, waaruit het water spuit dat vervolgens zijn weg vindt door een geul die onder het gebouw doorloopt. Het symboliseert de levensader. Op het gebouw en rond de fontein staan teksten die verwijzen naar het water.
Het gebouw, dat eind 2016 werd opgeleverd, is duurzaam gebouwd. Regenwater wordt opgevangen en gebruikt om het gebouw in de winter te verwarmen en in de zomer te koelen. Een ingenieus systeem van thermische ijsopslag: bij het ontstaan van ijs komt kristallisatiewarmte vrij; bij het smelten ervan gebeurt het omgekeerde.
Bij uitzondering mogen de bezoekers de kapel van Aqua Viva bezoeken, die eigenlijk alleen gebruikt wordt door de bewoners van het woonzorgcomplex zelf. Heel bijzonder.
We starten met wandelen en volgen de waterstroom van Aqua Viva die richting de kloostertuin loopt. Na een kleine honderd meter zijn we bij de plek waar het water het park in loopt. Ter plekke leest Guus, een van de deelnemers, het gedicht over water van Pieter Theunissen voor. Pieter schreef het in 2018 voor het ommetje van toen. Hier kun je het nog eens teruglezen.
De groep vervolgt zijn weg richting het waterwinbosje, waar we stilstaan bij een van de vele winputten die er liggen in het gebied. We lopen er vaak langs, maar eigenlijk staan we er letterlijk en figuurlijk zelden bij stil. Nijmegen en met name Heumensoord is een belangrijke plek voor het winnen van grondwater. Het is door de samenstelling van de ondergrond en de diepte - het water zit 20 tot 60 meter diep en zit soms al duizenden jaren in de grond van Heumensoord vóór het hier wordt opgepompt en gezuiverd en het door de waterleidingen naar onze huizen wordt geleid - is het water net zo zuiver als bijvoorbeeld op de Veluwe.
Even verderop ligt het pompstation van Vitens. Freek Snel – onze eigen Brakkensteinse natuurdeskundige - vertelt over hoe het gebouw is vormgegeven als boerderij om er zo voor te zorgen dat het in de oorlog voor de Duitsers niet als drinkwatervoorziening herkenbaar was. In het waterwinbosje huist ook de bosuil. Dit is zíjn jaargetijde, want het is een standvogel. Nu andere vogels naar het zuiden trekken, blijft de bosuil. Hij maakt een kenmerkend geluid, dat Freek via zijn telefoon laat horen. Het wordt regelmatig gebruikt in films, want met name de roep van het mannetje doet in het donker van de nacht wat sinister aan. Freek adviseert om tijdens koude nachten het slaapkamerraam open te laten en goed te luisteren. Bijna overal in Brakkenstein is de roep van de uil dan goed te horen.
Het gezelschap – waaronder dit keer ook best wel een aantal geïnteresseerde bewoners uit andere Nijmeegse wijken - gaat weer op pad. We lopen een eind naar de overstortvijver aan de Houtlaan. Want met name daar is water zichtbaar in Brakkenstein. De vijver ligt er meestal rustig bij, met een fontein en de eenden, ganzen en waterhoentjes die er rondzwemmen en lopen. Maar wanneer er heel veel regen in korte tijd valt, functioneert de vijver als overloop voor het riool, dat al dat regenwater dan niet kan verwerken. Dat betekent wel dat er dan vervuilt rioolwater in de vijver stroomt. Daarom zitten er ook geen vissen in. Bij zo’n overstort komt het ook wel eens voor dat de ratten die in het riool leven in de vijver belanden. Zij overleven dit niet. Wanneer mensen er melding van maken, komt de gemeente de dode dieren verwijderen.
Via het watertappunt aan de Schepenenstraat loopt het ommetjesgezelschap naar de achterkant van de nieuwbouw aan de Heemraadstraat (waar vroeger de basisschool stond). Het nieuwe complex is duurzaam gebouwd en om het overtollige regenwater gecontroleerd af te voeren is de afwatering van het dak aangesloten op een wadi (water afvoer drainage en infiltratie). Via die wadi kan het regenwater in de grond zakken. Daarmee ontlast je het riool – er hoeft immers minder water door, en tegelijkertijd zorg je er zo voor dat het schone regenwater in het gebied blijft.
Deze editie van de Nacht van het Ommetje van Brakkenstein sluiten we af in de kantine van TennisVereniging Brakkenstein aan de Kanunnik Mijlinckstraat. Dank voor de gastvrijheid. Muzikant Geert Adriaans trakteert de deelnemers op een geweldig lied over WAAAHAAHAATER… Wat een woordkunstenaar!
Het bleef nog even gezellig in Brakkenstein 😉. Tot volgend jaar!
Organisatie Nacht van het Ommetje Brakkenstein,
Adriënne Baaijens, Stefan Daamen, Helga Ariaens en Patricia Verhelst