(Een verkorte en aangepaste versie van deze column is tevens verschenen in Wijkblad Brakkenstein, hier digitaal beschikbaar.)
Een plek van betekenis
In haar boek ‘De kracht van betekenis’ legt psychologe en journaliste Emily Esfahani Smith boeiend uit wat het betekent om niet op zoek te zijn naar geluk, maar te streven naar zin. In een wereld die voortdurend bezig is om op koortsachtige wijze te graven naar een zweem van geluk, is dat misschien een opluchting. Want geluk lijkt soms meer op een handvol zand. Het voelt groot en stevig als je je vuist erom klemt. En vervolgens sijpelt het als water door je vingers. Om uiteindelijk enkel wat dorre droge korrels op de zweterige palm achter te laten.
Erbij horen
In plaats daarvan laat Smith, aan de hand van prachtige menselijke verhalen, zien wat er nodig is om tot betekenis in het leven te komen. Het eerste element dat ze noemt is de ervaring van erbij te horen. We hebben als mensen allemaal begrip nodig van mensen om ons heen, van onze vrienden, familieleden en levenspartners. ‘Begrip’, dat wil daarbij vooral zeggen: genegenheid kunnen geven en ontvangen. We willen graag horen bij een kring van warmte. Kortom: we willen ‘erbij horen’.
De kleine verbeteringen om je heen
Een tweede element van betekent, zo vertelt Smith, is het hebben van een doel. Aan de hand van een aantal levensverhalen laat Smith vooral één belangrijk ding zien: dat doel hoeft geen wereld veranderend, hoogverheven doel te zijn. Een goede moeder of vader willen zijn, of eenvoudig te werken aan het welzijn van dieren en groen kan al voldoende zijn. Het belangrijkste, zo geeft Smith aan, is dat je simpelweg streeft naar de kleine verbeteringen van de wereld om je heen.
Het vertellen van verhalen
Zoals gezegd besteedt Smith veel aandacht aan het illustreren van haar boodschap aan de hand van verhalen. Dat is dan ook een derde belangrijk element van betekenis: het vertellen van verhalen. Natuurlijk kennen we allemaal mensen die als een spraakwaterval verhaal na verhaal vertellen, theatraal, getalenteerd en vol vermaak. Toch is dat niet het ‘vertellen van verhalen’ wat Smith bedoelt. Zij bedoelt het vertellen van verhalen die er voor zorgen dat mensen zichzelf beter gaan begrijpen. Het gaat niet over amusement. Het gaat over inspiratie. Het gaat niet over ‘het kwijt moeten van verhalen’ en een podium willen hebben. Het gaat over het eigen, kwetsbare verhaal te willen delen, om daarmee andere mensen te inspireren.
Verbonden met de wereld
Als laatste element van betekenis noemt Smith het woord ‘transcendentie’. Dat zal een woord zijn waar de meeste lezers moeite mee hebben, omdat het een begrip is dat druipt van religie en hoger en spiritueel en zweverig. Maar dat niet de transcendentie die Smith bedoelt. Wat zij bedoelt is dat betekenis vooral ontstaat op het moment dat we beseffen dat ons kleine ‘ik’ eigenlijk onderdeel is van een veel grotere wereld daaromheen. Het is het moment dat we ons verbonden voelen met andere mensen, met de wereld, met elkaar.
De wijk als plek van betekenis
Bijzonder is daarbij dat we het eigenlijk weinig hebben over een wijk als onze meest naaste leefomgeving, kortom: als dé plek van betekenis voor onszelf. Wat zou er gebeuren, vraag ik me af, als we Brakkenstein werkelijk zouden gaan als de omgeving waar wij zelf onderdeel van zijn, waar we ‘erbij horen’. Waar we samen een kring van warmte creëren voor elkaar.
Brakkenstein als plek van betekenis
Brakkenstein als een plek die een doel op zich is, omdat we in die omgeving werkelijk kunnen werken aan het verbeteren van ‘onze’ wereld: de wereld immers die onze ‘buur’ is, waarin we werkelijk, van dag tot dag, met elkaar leven. Brakkenstein als de plek waar we verhalen met elkaar delen die inspireren. En vooral ook, als de plek waar we beseffen dat we verbonden zijn aan meer, onderdeel zijn van een plek van betekenis…
Rogier is redactielid en columnist bij Wijkblad Brakkenstein en columnist bij De Heistal, wijkblad voor Grootstal en Hatertse Hei. Voor de wijkbladen schrijft hij vooral over sociaal-maatschappelijke onderwerpen.
Hij heeft daarnaast een eigen blog: http://rogierteerenstra.wordpress.com, waar hij schrijft over diverse onderwerpen op gebied van spiritualiteit, psychologie en filosofie. Je kunt contact met hem opnemen via: